Prezentacja z psychologii : sekty

malzel

SEKTY

Sekta (definicja z Raportu MSWiA)

Za sektę można uznać każdą grupę, która posiadając silnie rozwiniętą strukturę władzy, jednocześnie charakteryzuje się znaczną rozbieżnością celów deklarowanych i realizowanych oraz ukrywaniem norm w sposób istotny regulujących życie członków; która narusza podstawowe prawa człowieka i zasady współżycia społecznego, a jej wpływ na członków, sympatyków, rodziny i społeczeństwo ma charakter destrukcyjny.

Do grupy działań charakterystycznych dla sekt należy zaliczyć:

1. znęcanie się fizyczne i psychiczne nad uczestnikami grupy,
2. wykorzystywanie seksualne uczestników,
3. bezprawne zatrzymywanie,
4. niewolnictwo,
5. zachęcanie do działań agresywnych,
6. propagowanie ideologii rasistowskiej,
7. oszustwa podatkowe, nielegalny obrót pieniędzmi, przemyt broni i narkotyków,
8. pogwałcenie prawa do pracy,
9. nielegalne praktyki medyczne,
10. nakłanianie osób nieletnich do składania ślubów religijnych wpływających w zasadniczy sposób na ich przyszłość,
11. żądanie natychmiastowego zaangażowania o charakterze finansowym czy osobistym bez możliwości spokojnego i rzeczowego namysłu,
12. zmuszanie lub nakłanianie konwertytów (osoby świeżo przyjęte do ruchu) do zerwania kontaktów z rodziną i przyjaciółmi,
13. ograniczanie w jakimkolwiek stopniu następujących praw osobistych swoich członków:
* prawa swobodnego porzucenia ruchu lub rezygnacji z jakiejś formy aktywności wewnątrz ruchu np. ukończenia podjętego kursu czy szkolenia,
* prawa nawiązywania kontaktu (osobistego, listownego, telefonicznego) z rodziną i przyjaciółmi,
* prawa wyrażania niezależnej opinii (w sądzie i gdziekolwiek indziej),
* prawa leczenia (szczególnie dotyczy to ograniczania przez niektóre grupy religijne możliwości korzystania przez członków z konwencjonalnej pomocy medycznej np. badań kontrolnych krwi, przyjmowania leków chemicznych, dokonywania szczepień ochronnych i transfuzji krwi),
14. nakłanianie do przekraczania prawa szczególnie jeśli chodzi o zbieranie funduszy np. poprzez żebractwo czy prostytucje,
15. oczekiwanie od potencjalnych członków stałych zobowiązań finansowych,
16. ukrywanie przed adeptami prawdziwej nazwy i zasad ruchu,
17. niszczenie dokumentów tożsamości i innych dokumentów osobistych członków, uniemożliwianie meldunku, zatajanie przed władzami administracyjnymi informacji co do miejsca zamieszkania czy pobytu członka,
18. zmuszanie dzieci członków do rezygnacji z konwencjonalnych form wykształcenia (obowiązek szkolny).

za: Rezolucja Parlamentu Europejskiego w Sprawie Ruchów Kultowych w Europie, Raport Cotrella (Parlament Europejski, Dokument 1-47/84, 2 kwietnia 1984), Raport Viviena dla francuskiego Zgromadzenia Narodowego z lutego 1983r, Raport Guyarda 10 styczeń 1996, raport włoskiego MSW, raport Parlamentu szwajcarskiego 1999

.................................................................................................................................................

Destrukcyjny kult (sekta)- system powodujący zaburzenia poczucia tożsamości jednostki (Stephen Hassan)

W sektach stosuję się KONTROLĘ UMYSŁU

KONTROLA UMYSŁU to nie to samo co PRANIE MÓZGU

Pranie mózgu:
- dokonuję się przemocą
- poddawana mu osoba wie, ze znajduję się w rękach wroga
- częste są tortury, obelgi, znęcanie się, głodzenie
- gdy ofiara ucieknie/ poczuje się bezpieczna nierzadko potrafi odrzucić wpojone nowe treści

praniu mózgu poddano np. Patty Hearst- porwana przez Wyzwoleńczą Armię Symbiozy- po kilku tygodniach prania mózgu stała się aktywną członkinią grupy; technika była tez stosowana w komunistycznych Chinach

KONTROLA UMYSŁU:
-stosowana najczęściej przez rówieśników, przyjaciół ofiary
-ofiara często współpracuje z manipulatorem, dostarczając mu informacji na swój temat
-bardzo rzadko występuje znęcanie fizyczne
-bardzo trudno jest ofierze odrzucić nowy, wpojony jej system przekonań
-dużą rolę odgrywa hipnoza* i oddziaływanie grupy
-człowiek nie zdaje sobie sprawy, ze jest jej poddawany !

HIPNOZA-podstawową cechą tego zjawiska jest wprowadzanie w trans; człowiek traci wtedy zdolność krytycznego myślenia i nie jest w stanie wnikliwie oceniać dostarczanych mu informacji

-podczas zebrań w sekcie, członkowie są często wprawiani w trans (poprzez zmuszenie do koncentracji+powtarzanie treści)- wtedy ich indoktrynacja jest niezmierni łatwa.

Jak poznać trans ? Człowiek wprawiony w trans wolniej mruga powiekami i przełyka slinę, jego twarz jest bez wyrazu.

Oddziaływanie grupy:eksperymenty
• Salomon Asch- ludzie udzielają błędnych odpowiedzi na pytania- jeżeli to samo zrobili liderzy grupy
• Stanley Milgram- o posłuszeństwie wobec władzy: 90 % badanych bez poru wykonuje polecenia

CZTERY KOMPONENTY KONTROLI UMYSŁU

-kontrola zachowań
-kontrola myśli
-kontrola uczuć
-kontrola informacji

Teoria dysonansu poznawczego Leona Festingera (1950)
Teoria ta obejmuje trzy komponenty:zachowanie, myśli i uczucia. Głosi ona, ze jeżeli uda się zmienić wzorzec zachowania jednostki, pociągnie to za sobą zmiany w sferze myśli i uczuć, dzięki temu zmniejsza się rozdźwięk między nimi.
Rozdźwięk musi być zmniejszony, gdyż człowiek tylko w niewielkim stopniu toleruje rozbieżności między myśleniem, emocjami i działaniem.

Festinger podał przykład sekty z Wisconsin, która po daremnych oczekiwaniu na zapowiadane przybycie UFO- jeszcze bardziej związała się z przywódcą. (odejście z sekty naraziłoby ich na drwiny i konieczność uznania, że zostali oszukani)

• Sekty rozmyślnie wywołują dysonans poznawczy, by wykorzystać go do swoich celów.

KONTROLA ZACHOWAŃ

- sekta decyduje gdzie jej członek mieszka, co je, jak się ubiera
- narzucony jest sztywny plan dnia, wypełniony zajęciami z góry okreslonymi
- żadne lub niemalże żadne działanie nie może byc podjęte bez zezwolenia
- przejawy indywidualizmu są tępione, prawie wszystko robi się we wspólnocie
- czasem członkowie są zależni finansowo
- istnieje system kar i nagród, który trzyma wyznawców w ryzach
- przymus naśladowania przywódców grupy

Sterując zachowaniem człowieka wpływa się na jego myśli i uczucia.

KONTROLA MYŚLI

- ponieważ doktryna sekty jest idealna/prawdziwa- jej członkowie nie muszą mysleć- są zniechęcani do wszelkich intelektualnych rozważań
- podział na czarne i białe- wszystko poza sektą i jej przywódcą jest złe
- stosuje się techniki "wyciszania myśli": czyli koncentrację na modlitwie, mantrowanie, śpiewy, nucenie
- podobnie zagłusza się negatywne myśli nt. sekty i przywódcy
- posługiwanie się żargonem (tworzy to poczucie wspólnoty wybrańców a jednocześnie izoluje od świata zewnętrznego)
- doktryna i przywódca są bez zarzutu- problemy powodują błędy zwykłych członków sekt- którzy muszą w związku z tym uznać swoją winę i pracować jeszcze ciężej

Po kilku tygodniach człowiek stosuje juz podświadomie wyciszanie negatywnych myśli.

Kontrola myśli w każdym wypadku pociąga za sobą kontrolę uczuć i zachowań.

KONTROLA UCZUĆ

- wywoływanie w członkach nieracjonalnego strachu przed wyimaginowanym wrogiem np. diabłem, FBI, rodziną itp.
- wywoływanie poczucia winy i zmuszanie do samokrytyki
-redefinicja pojęcia szczęścia- szczęście jako wypełnianie woli przywódcy grupy
-zakaz krytyki grupy i skarżenia się
- nakaz tłumienia potrzeb seksualnych/ bądź ich wymuszanie (np. w sekcie Moona- wybór małżonka przez lidera )
- celowe wyprowadzanie z równowagi emocjonalnej- poprzez np. pochwały i nagany bez przyczyny
- zmuszanie do publicznej spowiedzi z faktycznych lub wymyślonych grzechów, następnie wykorzystywanie tych informacji
- wywoływanie fobii
- zniechęcanie do przyjaźni

Jeśli systematycznie poddaje si kontroli czyjeś uczucia, po pewnym czasie zaczyna się kontrolować jego myśli i zachowania.

KONTROLA INFORMACJI

- pozbawienie dostępu do krytycznych informacji na temat sekty
- nieprawidłowa interpretacja zdobytych informacji
- szpiegowanie, donosicielstwo
- różnica między oficjalną doktryną a faktyczną nauką
- tajniki odkrywane stopniowo, po większym związaniu z grupą

KAZDA FORMA KONTROLI ZACHOWAŃ, MYŚLI, UCZUĆ CZY INFORMACJI WYWIERA NIEZWYJKLE SILNY WPŁYW NA LUDZKĄ ŚWIADOMOŚĆ.
Wszystkie razem tworzą sieć, która może uwikłać nawet najcięższy umysł.

Poszczególna sekta nie stosuje wszystkich wyżej wymienionych metod na raz.

W praktyce jeśli występuje 8 elementów: kontrola środowiska, zaplanowana spontaniczność, wymóg czystości, kult spowiedzi, święta nauka, obciążony język, podporządkowanie jednostki doktrynie, dysponowanie życiem członków - to grupa stosuje kontrolę umysłu.

TRZY ETAPY ZDOBYWANIA KONTROLI NAD UMYSŁEM

Edgard Schein w książce "Przekonywanie siłą" wyróżnił trójstopniowy model zdobywania kontroli nad umysłem. Jego koncepcja jest prawdziwa zarówno w stosunku do prania mózgu jak i do kontroli umysłu.

Trzy etapy to:
▪rozmrażanie- doprowadzenie człowieka do załamania
▪przekształcanie- proces indoktrynacji
▪ponowne zamrażanie- kształtowanie i umacnianie nowej tożsamości

ROZMRAŻANIE

- wywołanie załamania psychicznego poprzez pozbawienie snu, zmianę diety
- najlepiej wychodzi w warunkach izolacji, ale nie jest to konieczne
- może być wspomagane hipnozą (często hipnotyzer dodatkowo jeszcze przekazuje sprzeczne komunikaty)
- nadmiar bodźców lub ich brak równieżsprzyja rozmrożeniu
- pomocne w rozmrażaniu są medytacje, wspólne modlitwy, ćwiczenia fizyczne, grupowe śpiewy
- w ostatnim etapie rozmrażania wmawia się ludziom, że mają wady, są nic nie warci; ich problemy są wyolbrzymiane

PRZEKSZTAŁCANIE

- polega na narzucaniu nowej tożsamości- innego modelu zachowań, sposobu myślenia i odczuwania- która ma zastąpić dotychczasową
- odbywa się formalnie np. wykłady i nieformalnie np. czas spędzany w grupie
sprzyjają temu powtórzenia, monotonia, jednostajny rytm
- wmawia się, że świat jest zepsuty, a wszystkie problemy moze rozwiązać sekta
- wymusza się pozbycie się "starego ja", które jest balastem, przeszkodą
- oszukuje się przekształcanego, co do doktryny sekty, tłumacząc to faktem, że jest on duchowym dzieckiem- niezdolnym do strawienia niektórych kęsów
- wywołuje się podczas niego duchowe/mistyczne przeżycia np. za pomocą narkotyków, głodówek, kadzidełek
- grupa pochwala pożądane przez nią zachowania- a gani inne- co tez pomaga przekształcić człowieka

PONOWNE ZAMRAŻANIE

- polega na wzmacnianiu nowej tożsamości
- "stare ja" musi zostać potępione, uznane za źródło problemów
- zamrażana osoba dostaje starszego stażem członka sekty jako towarzysza
- stosuje się publiczną spowiedź jako sposób na odcięcie się od przeszłości i wzmocnie nie więzi z grupą
- nową rodziną staje się grupa
- zmienia się imię, uczesanie, strój, język
- często wymuszane jest przekazanie sekcie wszystkich oszczędności- by odciąć drogę powrotu
- dalsze pozbawianie snu
- zamrażany musi rekrutować innych członków do sekty- i w ten sposób utrwalać to, czego sam się "nauczył" (co zostało mu wpojone)
- zmuszanie do upokarzającej żebraniny, co jeszcze bardziej wiążę z grupą
- przez dalszych kilka lat indoktrynacja jest dalej prowadzona...
......................................................................................................................................................

PODWÓJNA TOŻSAMOŚĆ

Członek sekty posiada dwie tożsamości. Tożsamość sekciarska i prawdziwa mogą zamieniać się miejscami nagle i niespodziewanie np. w trakcie rozmowy.
Tożsamość sekciarska- osoba mówi głośno, jak robot, ma błyszczące oczy i zimne spojrzenie
Tożsamość prawdziwa- osoba okazuje emocje, humor, spontaniczność, nawiązuje kontakt wzrokowy
Nie da się zupełnie wyeliminować prawdziwej (starej) tożsamości i można ją odzyskać podczas tzw. odprogramowania, co jest jednak trudne.

Prawdziwa tożsamość samoczynnie podejmuje próby "uwolnienia się" np. członek sekty odwiedza rodzinę, coś wymyka mu się podczas rozmowy (prośba o pomoc), ma koszmarne sny o byciu w pułapce, niektórzy byli sekciarze twierdzą, iż Bóg nakazał im opuszczenie sekty.

Zawsze jest nadzieja na przywrócenie starej tożsamości, niezależnie jak długo ktoś pozostaje w sekcie.

JAK WYGLĄDA ŻYCIE W SEKCIE ?

♦ doktryna jest rzeczywistością- nie ma słabych punktów, jest prawdą- członkowie nawet gdy jej nie rozumieją muszą jej przestrzegać. Ułomni są ludzie wcielający ją w życie- dlatego, gdy coś jest nie tak- trzeba pracowac jeszcze ciężej

♦czarno-biały świat, dobro przeciwko złu- dobra jest sekta i jej przywódca- reszta jest brudna, materialna, zła; dodatkowo w niektórych sektach wmawia się, że siły zła czyhają na jej członków, gdy tylko opuszczą oni gardę- zniszczą ich

♦elitarna mentalność- przeświadczenie o przynależności do grona wybrańców, o tym, że przyszłość uhonoruje ich czyny np. pomnikami, patrzenie z góry na innych sekciarzy (!), przeświadczenie o ogromnej ważności własnej pracy- np. w razie porażki sekty nastąpi katastrofa nuklearna, zagłada świata

♦podporządkowanie się grupie-nie wolno mysleć o sobie tylko o grupie, decyzji nie podejmuje si ę samodzielnie, indywidualizm jest tępiony

♦całkowite podporządkowanie i naśladowanie przywódcy- przywódcy nie obowiązują żadne zasady, nie wolno myśleć o nim źle

♦jedynie spełniając obowiązki osiąga się szczęście- dodatkowo trzeba na nie zasłużyć np. werbując nowych członków, wyznając grzechy, okazując lojalność przywódcy

♦strach i poczucie winy kierują zachowaniem członków- strach przed "złem" + poczucie winy za niewypełnione zadania (który były zresztą niemożliwe do zrealizowania)

♦stany euforii i depresji - w depresji serwuje się członkom koleiną indoktrynację, by dodać im energii- gdy juz nie da się kogoś wyprowadzić z depresji jest wydalany z sekty lub kierowany do prostej pracy fizycznej z dala od innych

♦zmiana nastawienia do przeszłości, przyszłości i teraźniejszości- przeszłość jest zła, w przyszłości nastąpi np. apokalipsa, ale tez spodziewana nagroda, teraźniejszość oznacza jak najszybsze wykonanie zadań

♦nie można odejść- nic nie usprawiedliwia odejścia, odejście od grupy to słabość, uległość pokusie itp., z kimś kto odszedł zrywa się wszelkie kontakty

JAK SIE USTRZEC PRZED SEKTĄ ?

-gdy chcemy przystąpić do jakiejś organizacji, trzeba przebadać kierownictwo grupy, jej doktrynę i członków

♦KIEROWNICTWO

Kim jest przywódca organizacji? Jakie były jego losy ? Jakie ma wykształcenie ?
Czy jego władza jest absolutna, czy tez podlega on kontroli ? Czy jest bardzo bogaty- czy źródła tych dochodów nie budzą wątpliwości ?

♦DOKTRYNA

Czy doktryna grupy jest chętnie ujawniana ? Czy doktryna jest realizowana w sekcie ( czy realizuje się to, co głosi) ?

♦CZŁONKOWIE

Jak przebiega rekrutacja do grupy? Czy kłamstwo jest stosowane podczas rekrutacji ? Czy otwarcie mówi się o werbowaniu nowych członków ? Czy są normy werbunkowe- ilość osób, które trzeba zwerbować ?
Czy organizacja ma fasadowe organizacje - córki ?
Czy jest zachwiana wymiana informacji- werbowany mówi wiele o sobie a werbujący milczy?

KONKRETNE PYTANIA KTÓRE CZĘSTO ZBIJAJĄ Z TROPU REKRUTUJĄCYCH

■ Czy próbujesz mnie namówić, bym wstąpił do jakiejś organizacji? Jak długo sam do niej należysz ? werbujący często chcą ukryć, że werbują do sekty- twierdzą, że po prostu chcą porozmawiać np. o Biblii

■ Czy możesz mi podać nazwy innych organizacji związanych z tą grupą ?

■ Jakie są przekonania grupy do której należysz? Czy wierzycie, że cel uświęca środki? Czy kłamstwo jest w pewnych momentach dopuszczalne ? Werbujący bardzo ogólnie mówią o doktrynie sekty np. walczymy z głodem na świecie...

DESTRUKCYJNA SEKTA PRÓBUJE POZYSKAĆ NOWEGO CZŁONKA ZANIM UJAWNI WAZNE INFORMACJE !

■ Kto stoi na czele grupy ? Z jakiego wywodzi się środowiska? Czy był karany?

■Czego oczekuję się od kogoś, kto wstępuje do organizacji? Czy muszę porzucić szkołę? lub pracę, ofiarować pieniądze i wszystko, co posiadam albo zerwać z rodziną/osobami nieprzychylnymi grupie ? Co ty robiłeś zanim przystąpiłeś do grupy?

■ Czy są ludzie, którzy mają zastrzeżenia do Twojej grupy? A jeśli ją krytykują, to za co?

■ Jakie uczucia budzą w tobie byli członkowie twojej organizacji ? Czy możesz utrzymywać kontakt z byłymi członkami ?

■ Wymień trzy rzeczy które najmniej odpowiadają Ci w postępowaniu przywódcy.

JAK POZNAĆ ŻE KTOŚ MA KONTAKT Z SEKTĄ ?

●radykalnie i nagle zmienia się jego osobowość

●porzuca pracę, szkołę, miejsce zamieszkania, dotychczasowe hobby

●osłabia związki z rodziną, przyjaciółmi

●próbuje wciągnąć najbliższych do sekty

●zmienia dietę/ gwałtownie tyje bądź chudnie- na skutek zmiany diety

●nie umie samodzielnie podejmować decyzji

●znika na długie godziny

KILKA FAKTÓW O SEKTACH:

1. Nie istnieje związek między liczebnością grupy a jest destrukcyjnością. Małe grupy mogą być groźniejsze niż duże, liczące wiele tysięcy członków.

2. Sekty często zmuszają do milczenia byłych członków- groźbami, procesami, szantażem.

3. Członkowie sekty nierzadko kradną z bibliotek lub wykupują nakłady książek, które mówią negatywnie o ich sekcie.

4. Filie tej samej sekty w różnych miejscach mogą się różnić stopniem destrukcyjności- zależy to od osobowości lokalnego przywódcy.

5. Sekty bardzo często zmieniają nazwy zarówno głównej organizacji, jak i organizacji fasadowych.

6. Do sekty moze zostać zwerbowany każdy, niezaleznie od tego, z jakiej rodziny się wywodzi. Szczególnie podatne są osoby będące pod wpływem stresu.

7. Nie trzeba mieszkać w ośrodkach sekty, aby być jej członkiem- niektórzy sekciarze mieszkają w swoich domach a nawet pracują poza sektą.

WAZNE: NIE POZWÓL, BY CIEKAWOŚĆ WZIĘŁA GÓRĘ. ZBYT WIELU LUDZI ZOSTAŁO ZWERBOWANYCH DO DESTRUKCYJNYCH SEKT DLATEGO, ŻE BYLI ZBYT PEWNI SIEBIE I PRZEKONANI, IŻ PORADZĄ SOBIE W KAŻDEJ SYTUACJI.

Opracowano na podstawie : Stephen Hassan " Psychomanipulacja w sektach" str. 86- 160
.................................................................................................................................................